Ενημέρωση από το Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων Γ΄Αθήνας για τη Βία και το Σχολικό Εκφοβισμό (μέρος 3ο)

Ο ρόλος των Διευθυντών και των Εκπαιδευτικών
Μέρος 3ο 

"Είναι σημαντικό να υιοθετούμε μια προσέγγιση που δεν εστιάζει στο φταίξιμο, αλλά στη λύση, στην επίλυση.
Ακούμε, με έναν ενεργητικό τρόπο. Συζητάμε για να καταλάβουμε, να δώσουμε χώρο στον άλλο, ακόμα κι αν έχει συμβεί κάτι εξοργιστικό.
Είναι καλό να θυμόμαστε ότι και τα δύο μέρη χρειάζονται βοήθεια. (ενσυναίσθηση και για τους δύο) 
Μοιράζουμε το ρόλο της σχολικής εποπτείας (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί, διευθυντής).

Έχουμε επίγνωση των ορίων της παρέμβασής μας. Δεν υπερ-εμπλεκόμαστε, ούτε αδιαφορούμε.

Ζητάμε βοήθεια, όταν δεν ξέρουμε κάτι, από το αρμόδιο πλαίσιο ή φορέα.

Σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η «ομάδα υποστήριξης από τους ομήλικους συμμαθητές». Για αυτό δίνουμε ρόλο σε αυτή την ομάδα, που δεν υποκαθιστά όμως το δικό μας. Δίνουμε ρόλο στο 5μελές, 15μελές και στους «δημοφιλείς» μαθητές, κάνοντας «συμμαχίες» παρέμβασης και συν-εποπτείας.
Φέρνουμε σε επικοινωνία τα πλαίσια (τάξη- γονείς- σχολείο).
Ενημερώνουμε και ενημερωνόμαστε.
Σημαντική η ανάπτυξη της δεξιότητας της «ανοχής στη διαφορετικότητα».
• Ας αναρωτηθούμε όμως, πόσο είμαστε εκπαιδευμένοι σε αυτό; Μήπως περιοριζόμαστε συχνά στα λόγια για την «ανεκτικότητα», με διδακτισμό και αρκετό στόμφο;
• Τι συναισθήματα μας διακινεί το παιδί που εκφοβίζει αλλά και το παιδί που εκφοβίζεται; Έχουμε μάθει να κατανοούμε τα συναισθήματά μας ως δάσκαλοι, να έχουμε επικοινωνία με το βαθύτερο εαυτό μας, μέσα στο ρόλο μας, για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τους μαθητές μας και να τους βοηθήσουμε στο ταξίδι της ενηλικίωσής τους;
• Με ποιους τρόπους, ποια μέσα θα ενισχύσουμε τη δεξιότητα στους μαθητές μας να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους; Και πόσο εφικτό είναι αυτό μέσα στις συγκεκριμένες εκπαιδευτικές δομές που εργαζόμαστε;
• Μέσα στο νοησιαρχικό και εξατασιοκεντρικό σχολείο που δουλεύουμε, που η ψυχοσυναισθηματική καλλιέργεια και δεξιότητες στην επικοινωνία αποτελούν συχνά υπόθεση του ολιγόλεπτου διαλείμματος και του ψυχικού αποθέματος ή της ικανότητας του κάθε συναδέλφου;
• Μιλάμε συνεχώς σε όλες τις επιμορφώσεις για τη σημασία του πλαισίου και της ομάδας. Πόσο και κυρίως πώς έχουμε εκπαιδευτεί σε αυτό;
• Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία δεν είναι απλώς μια παιδαγωγική τεχνική. Είναι πάνω απ΄όλα εκπαιδευτική κουλτούρα και μαθησιακή ατμόσφαιρα μέσα στο σχολείο. Σε κάθε του πτυχή.
• Οι Διευθυντές γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα τη σημασία της ηγεσίας για τη μαθησιακή διαδικασία. Όπως επίσης όλοι γνωρίζουμε πόσο νευραλγικός είναι ρόλος του Δ/ντή για την ενίσχυση ή μη αυτής της συνεργατικής ατμόσφαιρας.
• Ας προσπαθήσουμε να καλλιεργήσουμε τη συνεργατική κουλτούρα πρώτα στο Σύλλογό μας. Να στηρίξουμε τους συναδέλφους που είναι στην «πρώτη γραμμή».
• Στη συμβουλευτική έχουμε μια βασική αρχή: για φροντίσουμε τον άλλον πρέπει πρώτα να έχουμε φροντιστεί εμείς. Πόσο υποστηρίζεται ψυχοκοινωνικά ο εκπαιδευτικός σήμερα στο έργο του;
• Είναι σημαντικό να μπορούμε «να ακούμε» τις προτάσεις των εκπαιδευτικών που προσπαθούν και καινοτομούν, μέσα σε όλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Να παραμερίζουμε τα γραφειοκρατικά εμπόδια, όσο αυτό είναι δυνατό.
• Μπορεί να κάνουμε και λάθη, να είμαστε κουρασμένοι κι απογοητευμένοι. Όμως, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι εκπαιδευτικοί, όπως αναφέρουν οι έρευνες, υποφέρουν, στην πλειονότητά τους, από ένα μόνιμο αίσθημα «ανεπάρκειας» και είναι από τα πιο ευεπίφορα επαγγέλματα στο burn out.
• Ακόμα κι αν κάποιος εκπαιδευτικός πάρει μια λανθασμένη παιδαγωγικά απόφαση, οι Δ/ντες, είναι καλό, να συζητήσουν πρώτα μαζί του. Να μην τους εκθέτουν μπροστά στους μαθητές. Αυτό, πρωτίστως, είναι σε βάρος των μαθητών. Θυμίζει το γονεϊκό ζευγάρι, που ο ένας είναι «ο κακός» και ο άλλος «ο καλός», πράγμα που δημιουργεί ζητήματα «ορίων» στα παιδιά και ειδικά στους έφηβους, που αναζητούν την ταυτότητά τους και με το ένα πόδι επιθυμούν την αυτονόμηση, ενώ με το άλλο είναι κολλημένοι στην ανευθυνότητα της παιδικής ηλικίας.
• Ας ενισχύσουμε, λοιπόν, ένα δίκτυο επικοινωνίας και ενδοσχολικής εποπτείας για τα ζητήματα της βίας και του εκφοβισμού, που μας απασχολούν, μέσα στο σχολείο. Στόχος δεν πρέπει να είναι μόνο μια κάθετη επικοινωνία με το Παρατηρητήριο αλλά και η απόκτηση, σταδιακά, της ικανότητας να διαχειριζόμαστε ενδοσχολικά τέτοιου είδους φαινόμενα, με την κατάλληλη εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και υποστήριξη. 
• Στο σχολείο, όπως όλοι γνωρίζουμε, παράλληλα με «το φανερό αναλυτικό πρόγραμμα» λειτουργεί πάντα και «το άδηλο αναλυτικό πρόγραμμα», των σχέσεων και των συναισθημάτων με τους άλλους. Και μέσα σε αυτό εκτυλίσσεται και το φαινόμενο της βίας και του σχολικού εκφοβισμού. Είναι το λεγόμενο «κρυφό» αναλυτικό πρόγραμμα, το οποίο φροντίζει ή δε φροντίζει για την ψυχοκοινωνική αγωγή των μαθητών μας αλλά και τη δική μας. Σε αυτό, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να στοχεύσουμε. Στην πρόληψη και όχι μόνο στη διαχείριση. Πόσο εφικτό είναι αυτό, όταν το πρόταγμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας αναλώνεται συχνά στο «να βγει η ύλη» και στον έλεγχο των απουσιών; Τα οποία ασφαλώς είναι σημαντικά αλλά δεν μπορεί να είναι τα μοναδικά που θα απασχολούν το σημερινό σχολείο.
Ας το σκεφτούμε όλοι. Εκείνο όμως που σκέφτομαι και θα ήθελα να σας θυμίσω κλείνοντας, είναι ότι «η εκπαίδευση στηρίζεται στη σχέση, αλλά και η σχέση θέλει εκπαίδευση».

Ελισάβετ Παντελίδου: Υπεύθυνη του Σ.Σ.Ν. Γ΄Αθήνας