Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και της βίας φαίνεται να απασχολεί όλο και περισσότερο την εκπαιδευτική κοινότητα. Λόγοι σκοπιμότητας ή λόγοι πραγματικότητας; Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση, καθώς τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει η συστηματική καταγραφή και επιστημονική μελέτη του φαινομένου, ενός φαινομένου που διαρκώς εντείνεται.
Οι όροι «εκφοβισμός και βία στο σχολείο», χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική, επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή, την άσκηση ελέγχου και την πρόκληση πόνου, σωματικού ή ψυχικού, σε μαθητές από συμμαθητές τους ή από άλλες ομάδες, εντός και εκτός σχολείου.
Πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν αποτελούν εκφάνσεις του σχολικού εκφοβισμού και της βίας όλες οι μορφές μαθητικής «επιθετικότητας-ενεργητικότητας». Η επιθετικότητα μπορεί να μετασχηματιστεί σε μορφές συμπεριφοράς που είναι κοινωνικά αποδεκτές και δημιουργικές, όπως είναι η διεκδικητικότητα, η πρωτοβουλία, το θάρρος της γνώμης, η καινοτομία κλπ.
Στις περιπτώσεις του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο, η επιθετικότητα έχει πρόθεση, είναι συστηματική και ασκείται κατ΄επανάληψη.
Τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού έχουν σταθερούς αποδέκτες και σχετικά σταθερούς δράστες, άτομα ή ομάδες.
Η χρησιμοποίηση της δύναμης, σωματικής, ψυχολογικής ή κοινωνικής, γίνεται ένα μέσο επιβολής, το οποίο εκφράζει ένα δυσλειτουργικό τρόπο «σύνδεσης» με τους άλλους, σε δυαδικό ή και ομαδικό επίπεδο.
Η συνθήκη του σχολικού bullying περιλαμβάνει ένα τριαδικό σχήμα:
• το παιδί που εκφοβίζει
• το παιδί που εκφοβίζεται
• τον παρατηρητή ή τους παρατηρητές, ακούσιους, αυτούς που παθητικά παρακολουθούν ή εκούσιους που μπορεί να ενθαρρύνουν την εκδήλωση της επιθετικής συμπεριφοράς από τους άλλους.
Σύμφωνα με την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου:
Το φαινόμενο είναι σοβαρό, εκτεταμένο και σύνθετο.
Ο εκφοβισμός και η βία εκδηλώνεται πιο ακραία σήμερα, όπως ακραία εκφράζεται και στην κοινωνία.
Διεθνώς, κυμαίνεται στο 35% περίπου του σχολικού πληθυσμού και διαφοροποιείται ανάλογα με το πολιτιστικό πλαίσιο και τις στρατηγικές αντιμετώπισης κάθε χώρας.
Στην Ελλάδα κυμαίνεται στο 10%-15%, με αυξητικές τάσεις.
Οι συνέπειές του ακολουθούν το άτομο για καιρό μετά την εκδήλωσή του, δηλαδή, ο εκφοβιζόμενος μπορεί να παρουσιάσει αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες, σωματοποίηση άγχους, αυτοκτονικό ιδεασμό.
Επηρεάζει ακόμα το μαθησιακό προφίλ των παιδιών που έχουν υποστεί εκφοβισμό, καθώς μπορεί να εμφανιστούν μαθησιακές δυσκολίες, διάσπαση προσοχής, τραυλισμός ή ακόμα να ενταθεί η ήδη χαμηλή αυτοεκτίμησή τους.
Τα αγόρια, συχνότερα από τα κορίτσια, εμπλέκονται στο σχολικό εκφοβισμό, ασκώντας συνήθως σωματική βία και συμμετέχοντας συχνότερα σε ομάδες, ακόμα και συμμορίες που εκφοβίζουν.
Τα κορίτσια από την άλλη, χρησιμοποιούν περισσότερο έμμεσους τρόπους εκφοβισμού, όπως είναι η λεκτική βία , ο αποκλεισμός ή η απομόνωση του παιδιού-στόχου από δραστηριότητες ή παρέες, καθιστώντας τον εκφοβισμό πιο δύσκολο να γίνει αντιληπτός από γονείς και δασκάλους.
Η εχθρότητα των παιδιών που εκφοβίζουν δεν εκφράζεται μόνο εις βάρος των παιδιών-στόχων αλλά μπορεί να απευθύνεται και στο ίδιο το σχολείο ή και στο εκπαιδευτικό προσωπικό.
Το 35-40% των ατόμων που εκφοβίζουν στα σχολικά τους χρόνια, μέχρι την ηλικία των 24 ετών, έχουν κακή πρόγνωση, καθώς φαίνεται να εμπλέκονται συχνότερα σε αξιόποινες πράξεις.
Το ψυχολογικό και κοινωνικό υπόβαθρο του εκφοβισμού
Αποτελεί καταρχήν κοινωνικό φαινόμενο και μπορεί να εκδηλωθεί σε κάθε ομαδική συνθήκη, άρα και στο σχολείο. Η συνάντηση με τον «άλλο», μέσα σε ένα ομαδικό πλαίσιο διακινεί πάντα συναισθήματα, θετικά ή αρνητικά.
Πριν εκδηλωθεί στο σχολείο, το «έργο έχει παιχτεί» συνήθως σε μια προγενέστερη ομάδα, την οικογένεια, με αποτέλεσμα το bullying να αποτελεί ένα acting out, μια "εκδραμάτιση" εσωτερικευμένων σχέσεων βίας, σωματικής ή ψυχολογικής, σχέσεων υποταγής ή ακόμα και κακοποίησης.
Η πολύμορφη σημερινή κρίση, φαίνεται να αποτελεί εκλυτικό παράγοντα, ο οποίος εντείνει το άγχος και μειώνει την αντοχή στις ματαιώσεις και τις δυσκολίες.
Εκτός από τους συνειδητούς, προφανείς παράγοντες συνυφαίνονται και ασυνείδητα κίνητρα για την εκδήλωση του φαινομένου.
Υ.Γ: Θα ακολουθήσουν κι άλλες αναρτήσεις για τη βία και το σχολικό εκφοβισμό, ενόψει της 6ης Μαρτίου, παγκόσμιας ημέρα κατά του Bullying.
Ρίξτε μια ματιά σε κάποια χρήσιμα links με σχετικό υλικό
http://epsype.blogspot.gr/2012/02/6.html
http://www.hamogelo.gr/4-1/909/Sxolikos-ekfobismos
http://pliroforikiatschool.blogspot.gr/2013/02/blog-post.html
http://users.sch.gr/skontax/autosch/joomla15/
Ελισάβετ Παντελίδου: Υπεύθυνη του Σ.Σ.Ν. Γ΄Αθήνας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου